In de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 vond in Nederland de Watersnoodramp plaats. Een zware noordwesterstorm in combinatie met springtij, zorgde toen voor overstromingen op meer dan 150 plaatsen in Zeeland, Zuid-Holland en Noord-Brabant. Nu, 70 jaar later, beschermen dertien Deltawerken ons land tegen een nieuwe ramp. Zo ook de Hollandsche IJsselkering op de grens van Capelle en Krimpen aan den IJssel.

"Ze wordt ook wel de oude dame genoemd, maar kan met haar robuuste design nog altijd mee in de huidige tijd", vertelt senior adviseur Jeroen Vinckers van Rijkswaterstaat glimlachend over het allereerste Deltawerk dat in 1958 werd opgeleverd. Al drie jaar lang mag de 48-jarige Gorcumer het imposante bouwwerk, met vier opvallende betonnen torens en twee stalen schuiven van beide zo'n 480 ton zwaar, dagelijks van dichtbij aanschouwen: "Dit is gewoon de mooiste plek waar je kunt werken. Je weet waar je het voor doet, je voelt waar je het voor doet, dat is gewoon fantastisch."

Radio Capelle nam een kijkje achter de schermen bij de Hollandsche IJsselkering:

Al 65 jaar droge voeten
Dat juist dit Deltawerk als eerste van de dertien werd opgeleverd, is niet voor niets. De Hollandsche IJsselkering bevindt zich namelijk in het laagstgelegen gebied - 6,76 meter onder NAP - van Nederland. Na de ramp in 1953 was er dan ook haast geboden om de enorme stormvloedkering zo snel mogelijk af te bouwen. Na de oplevering van het enorme bouwwerk in 1958, is de iconische stormvloedkering tegenwoordig uitgegroeid tot een Rijksmonument dat niet meer weg te denken in Capelle en Krimpen aan den IJssel.

En dat is maar goed ook, want in die 65 jaar wordt er geregeld gebruik gemaakt van de Hollandsche IJsselkering. In de stormseizoenen, die van oktober tot en met april lopen sluit de kering gemiddeld zo'n drie tot vijf keer per jaar. "Dat wisselt per seizoen, want twee jaar geleden zijn we helemaal niet gesloten, maar afgelopen stormseizoen juist weer tien keer. De laatste keer was bijvoorbeeld nog twee weken geleden. Zo'n 500 ton staal zakt dan dus gewoon in het water om ons te beschermen, waardoor we al 65 jaar lang geen last hebben van natte voeten", aldus Vinckers. 


Al drie jaar lang mag de 48-jarige Gorcumer Jeroen Vinckers de Hollandsche IJsselkering dagelijks van dichtbij aanschouwen

'Magnifiek gezicht'
Om zo'n sluiting van de Hollandsche IJsselkering in goede banen te leiden, is er aardig wat voorbereiding nodig: "Je kijkt naar de weersvoorspellingen via het Watermanagementcentrum in Lelystad, dat voorspellingen van de waterhoogte doet. Als ze daar een waterstandsverwachting in de buurt van 2 meter boven NAP doen, krijgen we 24 uur van tevoren een belletje. Vervolgens laten wij ons operationeel team twaalf uur van tevoren weten dat we gaan sluiten. Een paar uur voor sluiting zijn we dan aanwezig op de kering om alles te regelen."

Dat regelen bestaat uit het voorleggen van boeilijnen en het begeleiden van de scheepvaart. Zodra alle benodigde procedures zijn doorlopen, wordt er in een van de torens op de knop gedrukt en zakken de schuiven naar beneden. Meestal gaat het slechts om één schuif, maar in geval van noodweer gaan beide schuiven naar beneden om de Hollandsche IJssel geheel af te sluiten. "Als je dan zo'n kolkende watermassa tegen de kering ziet drukken, dat is echt een magnifiek gezicht", schetst Vinckers. 


De torens van de Hollandsche IJsselkering kleuren rood wanneer de schuiven zijn gesloten (foto: Rijkswaterstaat)

Naast beschermen heeft de stormvloedkering overigens ook nog een ander voordeel. Door de slimme constructie heeft de scheepvaart zo min mogelijk last van het bouwwerk. Als de schuiven gedaald zijn, kunnen de schepen in de naastgelegen sluis namelijk gewoon hun weg vervolgen. Daarnaast zorgt een sluiting ook voor sfeer, aangezien de vier torens dan worden voorzien van rood licht. Schippers en mensen in de omgeving weten dan dat de kering gesloten is. 

Ook in de toekomst veilig?
De Hollandsche IJsselkering doet na 65 jaar dus nog altijd haar werk. Maar hoe zit dat eigenlijk met de toekomst? Nog geen twee jaar geleden ging het bijvoorbeeld mis in Limburg vanwege hevige regenval. "Van regenval zijn we hier gelukkig niet heel afhankelijk, omdat de IJssel geen water afvoerende rivier is", zegt Vinckers. "Maar aan de andere kant zijn we dat ook weer wel. We hebben voornamelijk water vanuit de Noordzee dat landinwaarts komt en water vanuit de Rijn dat vanuit het oosten hierheen stroomt waardoor het hier opstuwt. Bij hoogwater door regenval wordt de IJsselkering dan ook door de Waterschappen gebruikt om het water uit de polders te laten stromen. Hevige regenval heeft dus weldegelijk enige invloed, maar vooralsnog kunnen we dat hier gewoon aan."


Nadat het aandrijfwerk van de voorste schuif in 2020 al werd vervangen, zal over drie à vier jaar ook de achterste schuif van het allereerste Deltawerk onder handen genomen worden

Bovendien wordt de Hollandsche IJsselkering goed onderhouden. Zo vindt er door het jaar heen onderhoud plaats, is er na het stormseizoen altijd een schoonmaakweek en is het aandrijfwerk in de torens van de voorste schuif twee jaar geleden nog vervangen. "De motoren en tandwielen waarmee we de schuiven gecontroleerd kunnen laten zakken zijn toen vernieuwd, waardoor we de veiligheid kunnen blijven garanderen. Zoals het er nu naar uitziet gaan we dat in 2027/2028 ook doen in de achterste schuif zodat we nog meer zekerheid kunnen brengen in de waterveiligheid."

In de komende decennia hoeven we ons dan ook geen zorgen te maken over natte voeten, stelt Vinckers. "Daar zal Rijkswaterstaat sowieso alles aan doen. Maar gelukkig is de Hollandsche IJsselkering niet de enige in het rijtje, want met een eventuele sluiting van de Maeslandkering in Hoek van Holland komen er hier in ieder geval geen enorm hoge pieken."